Met een frisse tegenwind, maar zeker zonder tegenzin begaf ik mij zondag 18 maart naar een van de oudere gedeelten van Amsterdam voor de lezing van het oudste gedicht van de wereld. De zaal waarin middels diverse talen en artistieke expressies in twaalf voordrachten het epos van Gilgamesj tot leven kwam, was gelukkig wel goed verwarmd door zowel de CV als een haast gouden licht. De alweer 3e editie van dit evenement komt ruim 5 eeuwen na dato van het oorspronkelijke epos. De zaal zat helemaal vol en gonsde met gesprekken over de komende verkiezingen en of iedereen het epos al eens gelezen had, waarvan later bleek dat niet het geval was.

“Als we bij elkaar blijven, zullen we iets groots tot stand brengen.”

Met deze opmerking die zijn oorsprong vindt in het epos werd de toon gezet door presentatrice Dore van Duivenbode om zo vlak voor de verkiezingen te focussen op verbinding. Wat mij vooral duidelijk werd in het epos was dat de tocht van Gilgamesj een is die iedereen doormaakt, op de goddelijke en royale status na natuurlijk; de ontwikkeling van vriendschap, tegenslagen en de angst voor de dood. Woorden schieten tekort om op iedere tablet apart in te gaan, maar elk was een verrassing en uniek op zijn of haar eigen manier.

De schoonheid van een vreemde taal
De karakterschetsing van Gilgamesj luidde de voordracht met de ongemoeide stem van Saskia Stehouwer en fotografie van Stijn Pommee in. Door middel van een betoverende slideshow groeide het ontzag voor de goddelijke Gilgamesj, maar werd het publiek ook bekend met zijn hoogmoed. De schoonheid van een voor mij vreemde taal werd ontplooid als thema van deze namiddag in de lezing van het tweede tablet door Baban Kirkuki en Peshmerge Morat. De vechttocht tussen Gilgamesj en Enkidu werd geleid door een melancholische en haast sensuele fluit en het tedere Koerdisch afgewisseld met de Nederlandse vertaling van Theo de Feyter. Tevens gaf het derde tablet de pracht van de vereniging van talen en het onbekende weer door middel van het Ijslands van Lilja Bjork Egillsdottir en Hrafnkatla Visser, maar alleszins ook door een van mijn favorieten van deze artistieke lezing; de Bosnische lezing door Nino Žalica onder begeleiding van de muziek van Archie, Senad en Katarina. Zijn serieuze en zware stem in combinatie met doordringende muziek riep in mij een gevoel op van verlangen. Niet in staat zijn te verstaan kan soms ontregelend zijn, maar geeft ook de mogelijkheid te luisteren naar de mooie klanken en het ritme van taal, in dit geval in muziek en poëzie. Hier werd ik misschien nog wel het meest mee geconfronteerd bij de Limburgse voordracht met een haast folksy gitaarmuziek van de geestige Dennis Gaens en muzikant Harold K. Naast het feit dat ik als geboren en getogen Randstedelijk bizar weinig meekreeg van de inhoud van het Limburgs, werd ons ook een basiscursus Limburgs gegeven door het woord Enne, wat zodoende in bijna elke context gebruikt kan worden. De verbinding en vriendschap die ontstond deze middag was dus ook op een nationaal niveau.

De angst voor de dood
De tweede kwestie was voor mij de angst voor de dood dat in meerdere tabletten en kunstvormen terugkwam. Naast de auditieve verrassingen, was ik enorm onder de indruk van de performances van Tahmina Akefi en danser Sandy Ceesay in het vijfde tablet en Mohammed Benzakour en Simone Heijloo in het zevende tablet. In de eerstgenoemde werd tijdens een Dari lezing in een beige gewaad door Sandy Ceesay hypnotiserend de zaal door bewogen. Momenten van rust werden afgewisseld met passie en agressie, waarbij de danser zich langzaam ontdeed van alle kleding op een beige slip na; naakt en eenzaam. Op een heel andere manier werd vormgegeven aan deze angst door Fajga Szmulewicz en muzikant Joost van Son in het Jiddisch. De swingende accordeonmuziek van Joost en de heupwiegende en theatrale dictie van Fajga zorgden voor een menselijke, haast verontwaardigde afschildering van Gilgamesj en was enorm komisch. Tot slot werden we allemaal ook in aanraking gebracht met de dood tijdens de afsluiting van het epos door het boegbeeld van Stichting Granate, Nafiss Nia. Het overlijden van voormalig Amsterdams stadsdichter, Frank Starik, leidde tot de duidelijk aangeslagen Nafiss haar aansporing om dichters zichtbaarder te maken en met zijn allen meer poëzie te lezen.

In een al met al enorm inspirerende namiddag kwam voor mij een duidelijke gedachte het meest naar boven; de angst voor de dood kan een mens ontmoedigen en somber stemmen, maar juist ook stimuleren iets te maken van het leven wat er nog is. Dit was denk ik ook de gedachte achter het slot waar onder het genot van een drankje en een percussie polonaise deze lezing werd afgesloten. Dit evenement waarin verschillende talen en kunstvormen samenkwamen in een gedeelde liefde voor poëzie was enorm inspirerend en maakt mij alleen maar nieuwsgieriger naar volgend jaar en Stichting Granate haar volgende evenementen.